Murat Bay
Batı Ukrayna nın en büyük kenti Lviv den kalkan tren Kiev e girdiğinde Demetevler Escort vazifeli memur kompartımanları gezerek perdelerin kapatılmasını söylüyor ve kısa bir mühlet sonra da trenin bütün aydınlatmaları kapatılıyor Birkaç kompartıman ötede yol boyunca yüksek sesle konuşan askeri kamuflajlı ikisi Kanadalı biri Otele Gelen Escort Alman olmak üzere üç kişi Kiev deki Bölgesel Savunma için Milletlerarası Lejyon ismiyle kurulan birliğe katılmak için sabırsızlanıyorlar
Bir başka vagondaki Meksikalı gazeteci Lola ise elindeki haritayı grup arkadaşlarına göstererek Balgat Escort batıdan ilerleyen Rus güçlerinin ilerleyen günlerde tren yoluna muhtemel bir saldırısı durumunda alternatif çıkış yolları üzerinde tartışıyor Tren içindeki az sayıda Ukraynalıyla Pasazhyrskyi istasyonundaki peronuna yaklaşıyor ve artık gönüllüler dahil herkes gergin ve fısıltıyla konuşuyor
LVIV DEN TIBBİ İLAÇ GETİREN 83 YAŞINDAKİ GÖNÜLLÜ
İstasyon memurları ellerindeki fenerlerle vagonlardan inenlere yol gösteriyor Herkesin inançlı bir yere ulaşması için ivedisi var zira sokağa çıkma yasağının başlamasının üzerinden 40 dakika geçti Yolcuların bir kısmı geceyi istasyonda geçirerek sabahı bekleyecek Ben ve bir meslektaşımı karşılayan Ukraynalı arkadaşlarımız tek başına iki valiz ve üç çanta ile karanlıkta bekleyen 83 yaşındaki Valentina yı fark edip yardım ediyorlar Kısa uzunluklu zayıf bir bayan olan Valentina ayakta durmakta zorlansa da bu yorgunluk yüzüne yansımıyor Bazen Rusça bazen de Ukraynaca konuşurken daima tebessüm ediyor Subay olan eşini Afganistan Savaşı nda 1979 1989 oğlunu da 18 Mart ta Lviv Havalimanı na yapılan hücumda kaybetmiş Emekli bir hekim olan Valentina Lviv den getirdiği tıbbi materyalleri yaralı ve hastalara ulaştıracağını söylüyor ve sonra vedalaşıp kendisini konuta götürecek askerlerin yanına gidiyor Biz de her arama noktasında tren biletlerimizi ve akreditasyon kartlarımızı gösterip neden yasak saatinde dışarda olduğumuzu yetkililere anlatıp akabinde kalacağımız meskenin yolunu tutuyoruz
MARKETLERDE TEMEL MUHTAÇLIKLARI BULMAK ÇOK ZOR
Bomboş sokaklar havlayan köpek sesleri muhakkak aralıklarla aydınlanan gökyüzü ve arka arda yaşanan patlamalar Sokaklarda telefonlarda çalan sirenler ve çabucak sonrasında gökyüzünde yükselen hava savunma füzeleri Kiev Rusya nın taarruzlarının başladığı 24 Şubat tan bu yana her gece tıpkı kaygıyı yaşıyor
Gecenin rutini gündüz de devam ediyor Tahminen de gündüzün şerri gecenin hayrından evladır kelamı tam da bu türlü bir atmosfere söylenmiştir Sokağa çıkma yasağının sabah saat 07 00 de sona ermesiyle hayat olağana dönmüyor elbette lakin sokaklarda köpekleriyle dolaşan beşerler görmek gecenin gerginliğini az da olsa alıyor üzerimizden Nüfusun büyük çoğunluğu kenti terk etmiş Birtakım marketler ve restoranlar dışında neredeyse bütün iş yerleri kapalı Açık olan marketlerde ise temel gereksinimleri karşılamak bile çok güç Kentteki yardım çalışmalarına katılan bir istekli olan Sergey insanların temel muhtaçlıklarını stokladığını lakin marketlerin satılan eserlerin yerine yenisini koyamadığını söylüyor Marketlerde yalnızca zenginlerin yedikleri lüks yiyecekler kaldı geçen gün peynir bulamayınca olağanda çok değerli olan küflü peyniri kimse almadığı için dörtte bir fiyatına aldım
TÜRKİYE PASAPORTUNA BAYRAKTAR CEVABI
Şehrin neredeyse bütün sokaklarında çok sık aralıklarla beton ve demir bloklardan oluşan arama noktaları var 20 dakika sürecek bir seyahat için pasaportunuzu tekraren göstermek zorundasınız Kent merkezinden biraz uzaklarda ya da orta sokaklardaki noktaların birçoklarında ise Ukrayna ordusuna bağlı istekli birlikler bekliyor Bazen bu noktalarda orta yaş üstü erkeklerin av tüfekleriyle beklediğini görmek de mümkün Arama noktalarının kimilerinde yalnızca pasaportunuzu göstermeniz yeterliyken bazen de telefonunuzdaki WhatsApp yazışmalarınızdan fotoğraf albümüne kadar birçok şeyi göstermek zorunda kalıyorsunuz Bu noktalarda fotoğraf çekmemiz kazılan mevzilerin pozisyonlarını gösterebileceği gerekçesiyle engelleniyor
Kiev de son iki ayda yaşanan sabotaj teşebbüslerinden sonra sokaklarda elinde silah olan herkese Rus ajanı olmadığınızı kanıtlamak zorundasınız Evraklarınız eksiksizse ekseriyetle sorun yaşamadan yolunuza devam edebilirsiniz Bazen de Türkiye pasaportunu gösterdikten sonra yalnızca Bayraktar sözünü anladığım bir konuşmanın akabinde basitçe geçiyoruz Elbette ki seyahat yapmanızı zorlaştıran tek şey arama noktaları değil Toplu taşıma araçları neredeyse çalışmıyor ve birkaç firma dışında araç kiralamak da mümkün değil Bir de akaryakıt derdi var Bazen açık akaryakıt istasyonu bulabilmek için uzun uzaklıklar gitmeniz gerekiyor ve bulduğunuz istasyonda şayet uzun bir araç kuyruğuna denk gelmediyseniz en fazla 20 litre yakıt alıp yolunuza devam edebilirsiniz
HER GÜN YENİ HENDEKLER KAZILIYOR
Rusya ve Ukrayna heyetlerinin 29 Mart tarihinde İstanbul da yaptığı görüşme sonrasında Rus güçleri Kiev in kuzeybatısında bulunan İrpin bölgesinden geride onlarca imha edilmiş askeri araç bırakarak çekiliyor İrpin in kuzeyindeki Bucha dan ise sokaklarda infaz edilmiş insanların manzaraları gelirken Kiev Valisi bölgede 5 Nisan a kadar daima sokağa çıkma yasağı uygulanacağını duyurdu Bu bölgede bugüne kadar en az beş gazeteci de ömrünü yitirdi ve en son 2 Nisan da 13 Mart tan beri kayıp olan Ukraynalı fotoğrafçı Maksim Levin in cansız vücudu bulundu Levin in şu kelamları ise toplumsal medyada meslektaşları tarafından paylaşıldı Her Ukraynalı fotoğrafçı savaşı durduracak bir fotoğraf çekmeyi hayal eder
Rusya ordusunun saldırdığı bölgelerden çekilmesi görece optimist bir atmosfer yaratsa da kent merkezi kendini muhtemel sokak savaşlarına hazırlamaya devam ediyor Her gün yeni hendekler kazılıyor orduya bağlı istekli birlikler yeni mevzilerde yerlerini alıyorlar Çatışmaların kentin dış mahallelerinde yaşanması kent merkezinin çatışmalardan direkt etkilenmediği manasına da gelmiyor Rusya hücumlarında vurulan televizyon kulesi ve Retroville alışveriş merkezi şahit olduğum sivil maksatlardan yalnızca birkaçı Kent merkezine yapılan taarruzlarda en büyük yıkımın ve can kaybının yaşandığı yer ise Retroville alışveriş merkezi Kiev in kuzeybatısında bulunan Retroville 20 Mart gecesi Rus ordusu tarafından vurulmuş ve bina kullanılamaz hale gelmişti Rus medyası taarruzdan sonra yayınladığı manzaralarda Ukrayna ordusuna ilişkin araçların alışveriş merkezinde konuşlandığını tez etmişti
AVM YE SALDIRABİLİYORLARSA HER YERE SALDIRABİLİRLER
Natasha 21 Kiev de arkadaşı Boris le birlikte yaşıyor Aşçı olarak çalıştığı Orangutan Restoran da bütün iş yerleri üzere savaşın başladığı 24 Şubat ta kepenkleri indirdi Natasha Retroville saldırısının kendisi için bir dönüm noktası olduğunu söylüyor Operasyonun birinci gününü ise şöyle anlatıyor Sabah 06 00 da Boris in annesi arayıp savaşın başladığını söyleyince evvel bir reaksiyon veremedim sonra Boris çabukla camları bantladı Ne yapacağımızı bilemedik valizimizi toplayıp pencereden uzakta orta koridorda saatlerce oturduk sonraki günlerde Kiev den ayrıldık
Bir mühlet sonra Kiev e geri dönen Natasha Retroville saldırısı sonrasında hem çok korktuğunu hem de öfkelendiğini söylüyor Retroville in Kiev in en yeni alışveriş merkezi olduğunu ve daha birkaç ay evvel açıldığını hatırlatan Natasha Bu taarruzla Rus ordusunun kentteki sivil yerleşim yerlerini de vurabileceklerini gördüm şayet AVM ye saldırabiliyorlarsa her yere saldırabilirler Artık kendimi konutumda de inançta hissetmiyorum diyor Natasha sokakların güzel korunduğu konusunda bir kuşkusu olmasa da hava akınları konusundaki korkusunu gizlemiyor
AVM ATAĞINDA ÖLEN 4 KİŞİNİN CESEDİNE ULAŞILAMIYOR
Konuştuğum Ukraynalılar başkentteki bir AVM nin balistik füzelerle vurulmasını bir milat olarak kabul ediyor Enkaza dönen Retroville nin güvenliğini sağlayan Ukrayna ordusu mensubu Yuriy Didovest içeriye girerken infilak etmemiş patlayıcılar ve ceset kesimleri konusunda ihtarda bulunduktan sonra yıkıntılara bakarak Retroville nin inşası sekiz yıl sürdü fakat her şeyi birkaç saniye içinde yok ettiler diye konuşuyor AVM nin spor kompleksi taarruzun amaç noktası idi ve büsbütün yıkılmış durumda Beş çocuk babası Yuriy buraya ailesiyle birlikte geldiğini ve ataktan evvel AVM nin etrafta yaşayan insanların buluşma noktası olduğunu hatırlatıyor Burası Avrupa nın en büyük alışveriş merkezlerinden birisi Rusya ordusu bir askeri obje olmamasına karşın burayı vurdu Az ileride bir moloz yığınının önünde durarak Burası da bir Türk firması olan English Home a aitti diyor
Üst kata çıktığımızda yüzümüze çarpan yanık kokusu kırık camlar ve iş yerlerinden etrafa saçılmış eşyalarla karşılaşıyoruz Binanın dışarıya bakan cephesi büsbütün yok olmuş Enkaz temizleme çalışmalarına katılan Retroville çalışanlarından Dmitro Cherevko hücum sırasında AVM de olduğunu söylüyor Bulunduğu bölge az hasar aldığı için kurtulabilmiş Tabanın büsbütün çöktüğü yeri göstererek şöyle diyor Burada bulunan dört arkadaşımızın vücuduna ulaşamıyoruz Kameralara bakan bir bayan ve iki güvenlik vazifelisi ve bir de mühendis vardı Bütün yer personellerin üzerine çöktü ve kolonlar hasar gördüğü için cesetleri orada ve çıkaramıyoruz mühendisler hala kurtarma çalışmaları üzerinde çalışıyorlar
RUSLAR UZAKLAŞTIKÇA HAYAT GERİ DÖNÜYOR
Hemen önümüzde duran beton blokların altında ulaşılmayı bekleyen dört kişinin cesedinin olduğunu bilmek gergin olan havayı daha da ağırlaştırıyor Yuriy atakta tam olarak kaç kişinin hayatını kaybettiğini bilmediklerini belirtiyor Kamera manzaralarında bir kişinin AVM nin tuvaletini kullanmak için içeri girdiğini görüyoruz lakin ondan da haber alınamıyor En çok zorlandığı anların ise her beş dakikada bir çalan telefonunda cenazelerinin çıkarılmasını bekleyen ailelere olumsuz karşılık vermek zorunda kalması olduğunu söylüyor ve ekliyor İnanıyorum ki her şeyi yine inşa edeceğiz ve Ukrayna bir gün kesinlikle kazanacak lakin bu zafer kaç insanın hayatına mal olacak
Kiev de yeni bir güne daha uyandığımızda Rusya ordusunun başşehrin kuzeyindeki bölgelerden çekildikleri haberlerini okuyoruz Sokaklar evvelki günlere kıyasla daha kalabalık ve birtakım iş yerleri tekrar açılıyor Bir kafeteryanın önünde kahve içen gençleri görünce Ukraynalı arkadaşım Ivan a dönüp Hayat güya geri dönüyor diyorum o ise gülerek sözlerimi Ruslar uzaklaştıkça hayat geri dönüyor diye düzeltiyor Tam da bilgisayar başında bu cümleyi yazdığım sırada sığınaklara inmemiz için sirenler çalıyor ve kaygı kendini bana tekrar hatırlatıyor O sırada sesleri umursamayan Natasha köpeği Mihrimanh la oynarken fonda David Bowie den Heroes çalıyor But we could be safer just for one day Ama daha inançta olabiliriz yalnızca bir günlüğüne
Murat Bay Kimdir
Murat Bay 2010 yılından bu yana foto muhabir olarak çalışıyor Türkiye Irak Suriye Avrupa Antarktika ve Ukrayna da çalışan Bay toplumsal hareketler savaş göç ve doğal afet hususlarını yerinde takip ediyor
28 Şubat 21 Mart ortası Ukrayna Çernivtsi ve Ujgorod Polonya Macaristan Slovakya ve Romanya da mülteci krizini fotoğraflayan Bay 21 Mart tan bu yana Ukrayna da bulunuyor
Aynı vakitte Bay Ai Weiwei nin direktörlüğünü üstlendiği Human Flow sinemasının imaj direktörü olarak misyon aldı