Sönmez: Maraş’ta bir halkın katledildiğini belgeleri ile göreceğiz

Dava tutanakları yıllarca avukatlara belgeyi incelemek isteyenlere kapatıldı Münasebet olarak devlet sırrı gösterildi Avukat Seyit Sönmez 2012 yılından itibaren bu belgelere ulaşmak için çeşitli davalar Anadolu Yakası Escort açtı Yaptığı her teşebbüs devlet sırrı gerekçesiyle reddedildi Yalnızca 2013 yılında yüzlerce klasörden oluşan bu evrakın birkaç evrakına bakmasına müsaade verildi

Girişimlerinden vazgeçmeyen Sönmez in Ankara 12 Yönetim Mahkemesi’ne yaptığı itiraz 24 Şubat 2022 tarihinde kabul edildi Karar kendisine yeni ulaşan Sönmez ile bu kararın neden kıymetli olduğunu konuştuk

Siz bu davayı yıllardır takip ediyorsunuz Yıllar evvel Kara Kuvvetleri Karargâhı’nda kopya almanıza müsaade verilmeden yalnızca gösterilmiş Artık bu kararla büsbütün evrak açıldı mı

Okumak değil de aslında şöyle ben incelemek için müracaat yapmıştım Genelkurmay’a gittim Maraş Belgesi Ankara da Kara Kuvvetleri Komutanlığı’nın arşivinde bulunuyor

2013’te değil mi

2013 evet Gittiğimde küçük bir odada birkaç rütbeli asker vardı Yalnızca bir iki tane evrak getirdiler O denli diyeyim 3 5 evrak getirdiler Bunları inceleyin falan bu türlü bir şey dediler O denli bir rahat ortam yoktu 3 5 evrak getirdiler oydu yani inceleme

Seyit Sönmez

Bu klasörler neden Kara Kuvvetleri’nde bulunuyor 225 klasör deniyor sıkıyönetim mahkemeleri Kara Kuvvetleri çatısında olduğundan ötürü mı

Tabii Maraş davası 1980 yılında Adana Sıkıyönetim Mahkemeleri’nde görüldü O yüzden Kara Kuvvetleri Komutanlığı’na bağlı olduğu için onların arşivinde

‘DOSYAYI VERMEMELERİ SAÇMA ABSÜRT’

Peki neler var bu arşivde Mahkeme tutanakları sözler mi Yoksa öteki evraklar de var mı

Tabii ki bir dava belgesini düşünün devasa bir evrak keşifler yapılmış onlar kayıt altına alınmış ses kayıtları binlerce şahit dinlenmiş 45 yıl boyunca keşif yapılmış bir sürü sesli manzaralı malzeme var fotoğraflar çekilmiş Şunu söyleyeyim bu belgeyi vermemeleri bir kez hakikaten saçma absürt Yani içerisinde devlet sırrı var mı yok mu bunu bilemiyoruz Bence yok olamaz zira bu bir dava belgesi

Yani 1978’de ki katliamdan sonra açılan davadaki bütün dokümanlar

Yapılan yargılamanın evrakı evrakları

‘BU YÜZYILDAKİ EN BÜYÜK VAHŞETLERDEN BİRİ OLDUĞUNU AÇIK AÇIK GÖRECEĞİZ’

Yani sıkıyönetim mahkemeleri 12 Eylül sonrası mahkemelerinde yargılananlar vesaire her şey burada var mı

Aynen bir dava evrakı her şey var Bakın Maraş Katliamı yakın bir tarih sayılır Çok uzak bir tarih değil Maraş la ilgili çok görsel gereç yok elimizde Lakin bu evrakta çok görsel materyal var Doğal görsel gereç olduğu vakit da dijital bir dünyadayız esasen onun paylaşılması mümkün olacak Bunların belgelenmesi ile birlikte geçmişte kalan bir olay değil de o dokümanlarla birlikte aslında biz o vahşetin sahiden de bu yüzyıldaki en büyük vahşetlerden biri olduğunu açık açık göreceğiz

Bunu istememelerinin bir öbür sebebi ise devletin paramiliter kümelerin CIA casusu Aleksander Pack üzere adamların karıştığı bir olay olduğunun ortaya çıkacak olması Bu Amerikan casusunun Çorum a Maraş a geldiğini biliyoruz

Fakat en kıymetlisi Maraş ta bir kentte toplamda 30 40 bin kişinin katıldığı bir katliam var Şu anda birlikte yaşayan insanların geçmişte katıldığı bir katliam Açıkça ismini koyalım sağcı Sünni inançtaki insanların Kürt Alevi ve solculara karşı yapmış olduğu bir katliam var İşte bununla yüzleşmek çok büyük bir iş Şu an bunu yapabilecek ne bir iktidar ne buna uygun bir toplum ne bir medya ne de bir yargı var Hasebiyle asıl kaygılardan birisi de bence bu

Siz toplumsal bir hesaplaşmadan kaçınıldığını söylüyorsunuz

Aslında devlet şunu yapmak istiyor Bu yalnızca AKP nin yaklaşımı değil Öteden beri sağcı ve solcu militanların kışkırtması sonucu olay gerçekleşti dış güçlerin de oyunu oldu yazık temiz beşerler öldü alet oldu Bu yaklaşım var O denli değil orada komşusunu öldüren azımsanmayacak bir kitle var Bunların tekrardan konuşulmasını istemedikleri için bununla yüzleşmek ve hesaplaşmak istenmediği için devlet sırrı problemini ortaya koydular Bu karar şu manada kıymetli bu ülkenin derin güçleri iktidarı şimdiye kadarki iktidarları devlet sırrı derken mahkemede diyor ki bu devlet sırrı da tamamı devlet sırrı olamaz Devlet sırrı varsa da ayıkla kalanını ver diye bir karar var Bir yanıyla bizim için sakıncalı da bir karar Yani artık yönetim bu evrakın 200 klasörü devlet sırrı 20 klasörü değil de diyebilir Buna karşı ben de çabucak müracaat yaptım Kararı alır almaz müracaat yaptım Dedim ki yani şimdiye kadar bu belge ile ilgili bir devlet sırrı kararı yoktu Yalnızca devlet sırrı münasebeti vardı Evrakın kapsamında hangilerinin devlet sırrı olduğu kararı yok Bu saatten sonra 29 Mart’tan sonra bu türlü bir karar veremezsiniz verecekseniz de bu devlet sırrı ya da kapalı doküman kararını hangi bakan verecek hangi kurum verecek hangi amir verecek bunun paylaşılması gerekir ki onu da ayrıyeten yargıya taşıyalım Yani devlet sırrı mı değil mi bununla ilgili zati kanunda açık şeyler de yok Yani bu kararı kim verecek o denli şeylerde yok Bundan sonraki süreçlerde bu türlü bir karar olursa biz de değerlendireceğiz ve göreceğiz

Bu karardan sonra siz nasıl bir yol izleyeceksiniz

Bu karar çıkmış bir karar yürütmeye durdurma verilmediği sürece yönetim bunu bir ay içerisinde yerine getirmek zorunda Ben çabucak müracaat yaptım Yönetime Fotokopiyi verin Görsel işitsel dokümanları tarafıma verilmesi için ne gerekiyorsa o süreçleri yapın Dijital ortamda var mı varsa kaç megabayt görüntü mu getireyim CD mi getireyim manasında bir müracaat yaptım Onun sonucunu bekliyorum Yönetim bunu yerine getirmek zorunda bekliyorum Ben daha evvel bu evrakların verilmesi için çok daha öncede dava açmıştım O dava da reddedilmişti AİHM e kadar gönderildi o da reddedilmişti

AİHM nasıl reddetti

AİHM de incelemiyor o da üstünkörü Bir münasebet yazmaz aslında E artık kabul oldu Artık kabul edilmesi de keyfiliğini gösteriyor Ancak hukukî uğraşın bırakılmaması sürdürülmesi gerektiği tarafında olumlu bir karar oldu

‘TOPLUMSAL TRAVMALARLA ÇABA MANASINDA ÇOK ÖNEMLİ’

Peki bu davanın detaylı incelenmesi sonucunda Maraş Katliamı’na ait bildiklerimizde değerli değişiklikler olur mu Mesela resmi olarak 111 kişinin öldürüldüğü söylenir Fakat gerçek sayının bunun çok üzerinde olduğuna ait tanıklıklar vardı

Tabii ki bakın oradaki evraklar sosyologlara psikologlara avukatlara sunulacak Orada en değerlisi bu toplumsal travma dediğimiz şey Devlet bu türlü durumlarda bırakın yüzleşmeyi falan hiçbir şey yapmadığı üzere bu kararlar ile acı da veriyordu Bu travmaları daha da derinleştiriyordu O manada belgenin ortaya çıkması yaşananların sinemasının yapılması tekrardan tahminen çıkacak yeni dokümanlar ile kabahat duyurularının yapılması bunlar bu toplumsal travmalarla uğraş manasında çok değerli Hiçbir şey çıkmasa bile buna hizmet edecek bir sıkıntıdır

Peki Maraş Davası’nın açılması bir birinci midir Yani Çorum da da katliamlar oldu Onlarda bu kararlar var mıydı

Bu yanıyla bir birincidir Maraş toplu bir davaydı Çorum olaylarında tek tek insanlara dava açıldı Münasebetiyle tek bir dava yoktu Burada kıymetli olan tek bir belgenin devletin kapalı dokümanı gerekçesiyle incelenmeye kapatılmasıydı Bu yanıyla çok absürt bir durum dünyada bunun örneği yoktur

‘BİNLERCE DOKÜMAN VAR’

Görüntüler de vardır o denli değil mi Fotoğraflar görüntü çekimleri vardır

Onu söylüyorum işte 3 5 görüntü şahitlerle konuşularak yapılan belgeseller var Öbür bir şey yok 78’de televizyon var radyo var Olay günü ZDF Alman gazetesi onlar gelmişler onların yayınları var TRT orada onlarca gazete var Hasebiyle görsel doküman belgede var Emniyet raporları MİT raporları ispatlar var Binlerce doküman var Evrak fihristinde görsellerin olduğunu görmüştüm Burada toplu bir yargılama var Binden fazla kişi hakkında dava açılıyor Hem Alevileri yargılıyorlar Zira olayları bir sağ sol çatışması olarak yansıtıyorlar Tahminen belgenin tamamını şahitleri da görünce bunun bir sağ sol çatışması olmadığını başlı başına çok öbür bir katliam olduğunu çok net biçimde göreceğiz

Davaya katliama direnenleri kurbanları da sanık olarak alıyorlar o denli mi

Tabii natürel o karışık işte Zati direnenleri de evraka koyuyorlar ki sağ sol çatışması olmuş olsun Benim vekalet aldığım esasen sanıklardan birisi Bunlar gün yüzüne çıkacaktır evrakları tanıklıkları imajları ile Olayların sağ sol çatışması olmadığını bir halkın katledildiğini manzaraları ve dokümanları ile göreceğiz Ben o denli umuyorum en azından