İlaçlar ve medikal eserlerden kaynaklı ırmak kirliliği, yapılan bir araştırmaya nazaran, global ve çevresel sıhhati önemli oranda tehdit ediyor. York Üniversitesi’nin yaptığı araştırmaya nazaran ırmaklarda en fazla bulunan tıbbi eserler parasetamol, nikotin, kafein ile epilepsi ve diyabet ilaçları oldu.
Araştırma, bugüne kadar hususla ilgili yapılan en geniş kapsamlı araştırma oldu, dünya genelinde birçok ırmakta inceleme yapıldı. Pakistan, Bolivya ve Etiyopya’daki ırmakların, dünya çapında en fazla kirlenmiş ırmaklar olduğu tespit edilirken İzlanda, Norveç ve Amazonlarda yer alan ırmaklar en pakları oldu.
İlaç şirketlerinin oluşturduğu tıbbi atıkların ırmaklarda nasıl bir tesir yaptığı ise hâlâ tam olarak bilinmiyor. Lakin insanların aldığı ilaçların suda çözülmesinin balıkların gelişimi ve üremesine büyük oranda olumsuz tesir yaptığı biliniyor. Bilim insanları, ırmaklarda çözülen antibiyotiklerin, ileride antibiyotiğin beşerler üzerindeki tesirini de azaltmasından korkuyor.
Araştırma için 100’ün üzerindeki ülkede yer alan 1.000’den fazla noktadan örnek alındı. Çıkan sonuçlara nazaran, 258 ırmağın dörtte birinden fazlasında, suda yaşayan organizmalar için tehlikeli sayılan düzeyde “aktif ecza içeriği” tespit edildi.
BBC News’e konuşan araştırmanın başındaki Dr. John Wilkinson, “Normalde biz bu kimyasalları alırız, üzerimizde bir tesirleri olur ve sonrasında bedenimizi terk ederler. Bugün en tesirli atık su merkezlerinin bile, bu içerikleri, ırmak yahut göllere ulaşmadan evvel büsbütün yok edemediğini biliyoruz.” diyor.
En yeni olarak fark edilen içerik, epilepsi ve hudut ağrılarını gidermek için kullanılan carbamazepine ve diyabet tedavisinde kullanılan metformin oldu. Yüksek oranda kafein, nikotin ve ağrı kesici parasetamol de ırmaklarda rastlanan kimyasallar ortasında. Sıtmaya karşı kullanılan artemisinin içeriği de, Afrika’daki ırmaklarda sık rastlanan kimyasallardan oldu .
Hertfordshire Üniversitesi’nden deniz ekolojisti Dr. Veronica Edmonds-Brown da, “Bu stil ilaç içeriklerinin ırmaklarda bulunmasının olumsuz tesir bırakma ihtimali yüksek fakat her biriyle ilgili farklı çalışma yapmak gerekir” diyor: “Bu da, mental ya da fizikî her meselemiz için gitgide daha fazla ilaç kullanmaya başladığımız için daha berbata gidecek.”
Araştırma sonucu yayımlanan rapora nazaran, ırmaklarda yüksek oranda antibiyotiğe rastlanması; ilacın insan vücudu üzerindeki tesirini azaltma ve nihayetinde çevresel ve global sıhhat için tehdit yaratma riskini taşıyor. En kirli ırmakların de düşük ya da orta gelirli ülke ve bölgelerde olduğu; buralarda su kaynaklarına yakın yerlerde çöp depolama alanları ya da ecza üretim fabrikaları bulunduğu; birçoklarında atık su tesislerinin düzgün çalışmadığı belirtiliyor.
Birmingham Üniversitesi’nden Yeni Ortaya Çıkan Atıklar kısmından Doç. Dr. Mohamed Abdallah, “Nijerya ve Güney Afrika’da yüksek oranda ilaç kimyasalıyla kirlenmiş ırmaklar gördük. Bunun temel sebebi atık su tesisi altyapısının zayıf olması” açıklaması yapıyor: “Bu da çok korku verici zira sıhhat hizmetlerine erişimi en makus olan en kırılgan durumdaki beşerler buna maruz kalıyor.”
Peki bu mevzuyla ilgili ne yapılabilir? Dr. Wilkinson, pek de olumlu konuşmuyor: “Bu meseleyle baş etmek için benden çok daha zeki birçok insan gerekiyor. Şu an çabucak tesirli olabilecek tahlillerden biri, ilaçların düzgün kullanımıdır.” Bu da antibiyotik üzere güçlü ilaçların kullanımının zorlaştırılması manasına geliyor. (BBC Türkçe)
