Etraf, İklim ve Sıhhat İçin İşbirliği Projesi’nin hazırladığı ‘Pestisitler ve Sıhhate Etkileri’ raporuna nazaran, dünya çapında glifosat bazlı 750 farklı pestisit formülasyonu bulunuyor. Besinlerde birden fazla pestisit kalıntısı bulunuyor, yani besinler ‘pestisit kokteyli’ içeriyor. Kimi durumlarda daha yüksek toksisite ile sonuçlanan sinerjik etkileşimler görülüyor.
Çevre, İklim ve Sıhhat İçin İşbirliği Projesi (ÇİSİP) kapsamında bir ortaya gelen Sıhhat ve Etraf Birliği (HEAL), Halk Sıhhati Uzmanları Derneği (HASUDER), Kocaeli Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sıhhati Anabilim Kısmı ve Buğday Ekolojik Ömrü Destekleme Derneği’nden uzmanlar, ‘Pestisitler ve Sıhhate Etkileri’ raporunu yayımladı.
‘Pestisitler ve Sıhhate Etkileri’ raporuna nazaran, dünya çapında glifosat bazlı 750 farklı pestisit formülasyonu bulunuyor. Her üreticinin farklı oranlarda faal bileşen ve formülü bulunduğu için, pestisitlerin yarattığı tesir de tıpkı oranda karmaşık. 2018’de dünyada pestisit ticaretinin 6 milyon tona ve 38 milyar dolara ulaştığı varsayım ediliyor. Pestisit kullanımının kısa vadeli ekonomik yararı, insan sıhhati ve etraf değerine oluyor. Pestisitle artan besin üretimi, dünyada yaşanan önemli açlık problemini da bitirmedi. Besinlerde birden fazla pestisit kalıntısı bulunuyor, yani besinler ‘pestisit kokteyli’ içeriyor. Kimi durumlarda daha yüksek toksisite ile sonuçlanan sinerjik etkileşimler görülüyor.
Pestisitlerin yaygın kanının tersine, yalnızca ziraî üretimde değil, kentlerde haşere ve kemirgenlerle gayret de kullanıldığı, kentsel alanlardaki pestisit maruziyetinin de tarım alanlarındaki kadar değerli olduğuna dikkat çekiliyor. Pestisitlerin, emilim, süzülme, buharlaşma, sprey sürüklenmesi ve yüzey akışı üzere yollarla kullanıldıkları alanlar dışında çevresel ortamlara geçebildiğine, canlıların besinlerin yanı sıra meskende, okulda, iş yerinde, hülasa her yerde pestisitlere maruz kaldığına dikkat çeken raporda, pestisitlerin hayati tehlike yaratan sıhhat meselelerine yol açtığı vurgulanıyor.
Akut zehirlenmelerin yanı sıra her yıl kullanılan yüzlerce ton pestisit insan sıhhati için önemli risk teşkil ediyor. Türkiye Ulusal Zehir Müracaat Merkezi’nin (UZEM) 2021 yılı datalarına nazaran, UZEM’e başvuran 217 bin 323 hadiseden 8 bin 945’i tarım kimyasallarına maruz kalmış.
‘ANNE SÜTÜNE DE GEÇİYOR, BEBEKLER ETKİLENİYOR’
Çalışmada pestisitin etkilediği kümeler şöyle açıklanıyor:
“Maruz kalan yüksek risk kümeleri ortasında pestisit üretiminde çalışanlar ve tarım personelleri bulunuyor. Bunun dışında anne karnındaki fetüs etkileniyor. Pestisit anne sütüne de geçiyor, münasebetiyle bebekler etkileniyor. Çeşme suyundan okul bahçesine kadar her yerde pestisit bulunuyor, münasebetiyle her kısımdan insan pestisitlerin olumsuz tesirlerine maruz kalıyor. Pestisitler okullar, park ve bahçelerde de yaygın olarak kullanılıyor. Okul binalarında kullanılan pestisitler, kitaplar, raflar, sıralar ve duvarlara yapışabilme özelliğine sahip. Çocuklar buralara temas ettiğinde, pestisit kalıntılarını bünyelerine alabiliyor.”
‘TÜRKİYE’DE, SATIŞ VE KULLANIMI ARTTI’
Pestisitlerin sıhhatimiz için büyük bir telaş kaynağı olduğuna dikkat çeken Halk Sıhhati Uzmanı Dr. Melike Yavuz, “Pestisitlerin sıhhate ziyanları konusunda bilimsel datalar artış gösteriyor. Buna karşın Türkiye’de pestisit satış ve kullanımı arttı. Hastalık ve sıhhat ziyanını önlemek için, insanların ziyanlı pestisitlere maruz kalmasını azaltacak tedbirleri hemen almamız gerekiyor” diyor.
‘PESTİSİTLER İLE KANSER GELİŞİMİ ORTASINDA YAKIN ALAKA VAR’
Halk sıhhati uzmanı Prof. Dr. Çiğdem Çağlayan ise pestisitlerin sıhhat tesiri konusunda şunları söylüyor:
“Araştırmalar hem çocuklarda hem de yetişkinlerde pestisitler ile kanser gelişimi ortasında yakın bağlantı olduğunu gösteriyor. Bunun yanı sıra pestisitler depresyon, dikkat eksikliği, zeka geriliği, parkinson, alzheimer, genetik, endokrin, hudut sistemi ve üreme hastalıklarının oluşumunda rol oynuyor.”
‘AB’DEN TÜRKİYE’YE 372 BİLDİRİM YAPILDI’
Öte yandan Buğday Derneği Genel Müdürü Batur Şehirlioğlu, pestisit kalıntısı nedeniyle 2021 yılında AB ülkelerinden Türkiye’ye 372 bildirim yapıldığını belirtiyor. Kelam konusu sayı, evvelki üç yıl ortalamasının yaklaşık üç katı; 2022’nin birinci yarısında ise bildirim sayısı 259’a yükseldi.
Şehirlioğlu şöyle konuşuyor:
“Tarım ve Orman Bakanlığı’nın, pestisit kalıntıları konusunda iç pazarda yaptığı kontrol sonuçlarının şeffaflıkla paylaşılmaması ve ihraç edilen eserlerde pestisit kaynaklı bildirimlerin artması, iç pazara sunulan eserlerde daha fazla pestisit bulunabileceğine dair tüketicilerde kaygı yaratıyor. Öbür yandan tarım zehirlerine mahkum değiliz. Dünyada ve Türkiye’de pek çok çiftçi zehirsiz besin üretiyor. Pek çok proje ve yürütülen uygulamalar, entegre ziyanlı idaresini kapsayan kademeli bir geçiş süreci ile pestisitlere dayalı konvansiyonel tarım sisteminin yerini agroekolojik, organik ve onarıcı tarıma bırakabileceğini gösteriyor.”
‘SULARIMIZDAKİ 49 KİRLETİCİ UNSURUN 33’Ü PESTİSİT’
Pestisitlerin içme suyunda tesiri de raporda yer alan başlıklar ortasında. Bilhassa yeraltı su kaynaklarının kullanıldığı kırsal bölgelerdeki içme suları için de önemli bir tehdit kelam konusu. Tarlalarda kullanılan pestisitlerin kuyu sularına karışması onlarca yıl sürebiliyor, lakin tarım bölgelerinde ağır olarak kullanılması sıhhat problemleri yaratıyor.
Türkiye’deki su kalitesine ait bilgilere de yer veren çalışmaya nazaran, sularımızda tespit edilen 49 mikro kirleticinin 33’ü pestisit. Ayrıyeten raporda, pestisitlere yönelik kâfi filtreleme/arıtma olmadığına dikkat çekiliyor.
‘ULUSAL HAREKET PLANI HAZIRLANMALI’
Raporda, Tarım ve Orman Bakanlığı ile Sıhhat Bakanlığı’nın öncülüğünde, ilgili dallarla iş birliği içinde, tarım ve besin dalına yönelik ‘zehir içermeyen ulusal hareket planı’ oluşturulması talep edildi. Ayrıyeten AR-GE faaliyetlerinin sayı ve kapsamının artırılması, çiftçilerin bilgilendirilmesi, pestisit kullanımının sonlandırılması davetinde bulunuldu.
Türkiye’nin pestisitlerden çıkış için tarih belirlemesi istenirken, bu tarih çerçevesinde ulusal hareket planı ve yol haritası üzerinde titizlikle çalışılmalı vurgusu yapıldı, “Zehirsiz tarım ve besin uygulamaları Tarım ve Orman Bakanlığı’nın temel siyaseti haline gelmeli” sözü kullanıldı. (HABER MERKEZİ)
