Yeni bir edebiyat lisanı kurmalıyım vasatı as malıyım diyor Müellif Çoksatan vasat muharrir olmak mı Etiler escort yoksa saf edebiyatın peşinde yeni bir lisanın yeni bir sesin izlerini sürmek o yeni lisan ve sesle edebiyatta yeni bir şey yapmak mı Yazarcılık oynamak müelliflik sıfatına bu ru nu Beşiktaş escort p medyada muharrir diye mes hur olmak isteyenlerle yazar kumas ına sahip olanlar yas amak ic in yazanlar’ ortasına ayrım koyan biri Muharrir Müellif bu romanın kahramanı adalılar onu Yazar Taksim escort olarak anıyor daima
Oya Baydar ın yeni romanı ‘Yazarlarevi Cinayeti’ Can Yayınları tarafından okurla buluştu Roman biraz polisiye tadında babasının vefatının arkasındaki perdeyi evvelce gönülsüz de olsa aralamaya çalışan Ceren üzerinden şekilleniyor Ceren in babası Yazar ın yazma uğruna ailesinden uzaklaşıp kendini adadaki yazarlarevi ismini verdiği meskeni ve yer olarak ada romanın kurgusunda değerli iki yer Ada anakaradan uzaktır Müellif da aslında ismine anakara ya da anaakım diyelim uzaktır adayı seçmesi boşa değildir Oya Baydar da bir ayağı yıllardır Marmara Adası nda olan gerçek bir adalı Adanın ruhu romana sinmiş yıllardır gelip geçen gerçek müellifleri kurulan sofraları ateşli edebiyat tartışmalarıyla birlikte hem de Adanın yıllar içindeki değişim ve dönüşümünü Ceren in anılarından ve romanın anlatıcılarının öykülerinden ve aktardıklarından izleriz
Oya Baydar’la ‘Yazarlarevi Cinayeti’ni ve günümüz dünyasında edebiyatın metalaşmasını konuştuk
Sizinle geçen sene sohbet ettiğimizde aslında ‘Yazarlarevi Cinayeti’ne başladığınızı ancak ortaya pandeminin girmesiyle orta verip ’80 Yaş Sıkıntı Vakitler Günlükleri’ni yazdığınızı söylemiştiniz Verdiğiniz o ortanın size nasıl bir geri dönüşü oldu
Ara vermem âlâ oldu Metni yine düşünme kurguyu baştan ele alma fırsatı edindim En değerlisi de yazmak müelliflik edebî yaratım mevzularında ağır bir okuma sürecine girdim Sabırsızlık etmeyip yazdıklarımızı bir mühlet demlenmeye bırakmanın faydalı olduğunu düşünüyorum
Peki bu romanın başlangıcı Ne götürdü sizi bu romanı yazmaya
Yaşadığım iki olaydan etkilendim sanırım Bunlar romanda da yer alıyor aslında Biri metro çıkışında rastladığım Benim romanım ben yazdım müellifinden roman diye bağırarak elindeki kitapları satmaya çalışan bir delikanlıydı İkincisi de bir kıyı kasabasındaki edebiyat günlerinde tanıştığım lokal bir edebiyat çevresiydi Edebiyatı müellifliği yazma edimini o denli bir ciddiye alıyorlardı ki çok etkilendim Ortalarında düzgün şairler müellifler vardı lakin yerelin sonlarını aşamıyorlardı Buna karşın tutkuyla yazıyor yazmaktan vazgeçmiyorlardı Yazmanın bazıları için kitap yayınlamak ünlü olmak değil hayatına mana kazandırmak olduğunu düşündüm
‘KURGU ROMANIN BELKEMİĞİDİR’
Roman içinde taslak da olsa bir roman ve günlükler var Çok anlatıcılı çok karakterli bir metin bu Kurgu ve lisanın işleyişini planladınız mı
Çok anlatıcı çok karakter roman içinde roman günlükler notlar ve gerçek bir yer Marmara Adası Sağlam bir kurgu yakalayamasaydım hepsi elimde patlar dağınık bir metin çıkardı ortaya Kurgu romanın belkemiğidir sağlam değilse metin ayakta duramaz Bu yüzden kurgu ile epey uğraştım Lisana gelince her biri çok farklı kimlik ve kişilikten çeşitli anlatıcılar olunca lisan daha da değer kazanıyor çeşitlendirmek karakterle örtüşmesini sağlamak gerekiyor Bewran ın lisanıyla Yazar ın lisanı Sadu nun lisanıyla Adalıların lisanı anlatımı duygusu birebir olmamalıydı Buna çalıştım Ne kadar başardım bilmiyorum
Yazar ın yani sizin muharrir bir karakter yaratıp yıllarca onu yazması üzerine düşündüm sizi de dinlemek isterim Bir müellifi üstelik romanın kahramanı Yazar ı yazmak halini nasıl yaşadınız
Bu bahiste pek zorlanmadım Yerli yabancı pek çok muharrir tanıyorum şahsen yahut yazdıklarıyla Kendimi de biliyorum Romandaki Müellif tanıdığım ruh dünyalarını dertlerini hırslarını zaaflarını edebiyata yaklaşımlarını düzgün bildiğim çok sayıda müelliften esinlenerek yarattığım bir kahraman Bu ortada kendimi de sorguladım kendimle de hesaplaştım Yazdıklarımı yine değerlendirdim kiminden mutlu kaldım kimisinin daha uygun olabileceğini düşündüm
Aliço Sadu Engin ve Bewran Bu dört karakterin Yazar ın öyküsünden varlığından bağımsız kendi geçmişlerinden gelen bir iştirakleri var aslında Onları biraz sizden dinlemek isterim
Haklısınız o dört karakterin ortak noktası öteki olmaları Aliço Sadu Bewran temel olarak Dersim ya da daha geniş manada Güneydoğu temaslı Engin ise Adalı olmakla birlikte oralarda yaşananlara tanıklık etmiş farkındalık geliştirmiş bu yüzden de kendi yerinde ötekileştirilmiş yadırganan biri Aslında kıssaları yaratan ve anlatanlar onlar Müellif ise öyküleri kaleme alıyor kurguluyor Sorun da bundan kaynaklanıyor aslında
Romanın kahramanı Yazar ın edebiyata ve lisana bakışıyla sizinki ne kadar örtüşüyor hangi bahislerde hemfikirsiniz karakterinizle
Edebiyat etrafları yayın dünyası vasat ın yaygınlığı vasatı aşma uğraşı bahislerinde romanın kahramanı Müellif üzere düşünüyorum Yazar ın lisana bakışını da anlıyorum O şiirli büyülü bir lisan yakalamaya çabalıyor Kim istemez Fakat zorla olmaz o lisanın hissine sahip değilseniz özenti iğreti bir lisan olur
‘MEDYA TAKVİYESİ REKLAM MUHARRİRİN MEDYATİKLİĞİ BİRÇOK VAKİT METNİN ÖNÜNE GEÇİYOR’
Günümüzde metin hiçbir şey reklam medya müellifin kendi öyküsü her şey cümlesinin varlığı bu cümleyi Yazar a veya size kurduran şeyler sizin yazarlığınızın başlangıcından bugüne kadar var mıydı yoksa bunlar vakitle mı oldu
Edebiyatın metalaşmaya başlamasından dünya pazarında arz talep maddesine uygun bir eser olarak sirkülasyona girmesinden beri edebî metin ikinci planda kaldı Olağan genelleştirmemek gerek dünya edebiyat pazarında çok uygun metinlerin üstün edebî yapıtların varlığını yadsımıyorum Lakin medya takviyesi reklam müellifin kişiliği medyatikliği birden fazla vakit metnin önüne geçiyor Sanırım 80 ler sonrasında Türkiye edebiyatında da bu süreç yaşandı yaşanıyor
Yazmanın doyumunun egonun doyumuna dönüşmesi var Bu durum da yazmaya dair beşere dair bir zaaf mı sizce
Belki haksızlık ediyorum ancak insani zaafların yazarlarda sıradan beşerden bile daha baskın olduğunu düşünüyorum bazen Tam da belirttiğiniz üzere yazmanın doyumu egonun doyumuna dönüşebiliyor Ben buna müellifin yabancılaşması teslim olması diyorum
”YAZARLAREVİ CİNAYETİ’ YENİ BİR LİSAN LAKİN BENİM ROMANIMIN LİSANI DÜZ VE SADE’
Yeni bir edebiyat lisanı kurmalıyım vasatı aşmalıyım diye düşünüyor Müellif ve hayatının son devrini buna adıyor Öyküler tükeniyor Yeni bir lisan yeni bir ses için aslında her şey Siz de bu romanda yeni bir lisan yeni bir ses aradınız mı
Hayır ‘Yazarlarevi Cinayeti’ yeni bir lisan yeni bir ses arayışını anlatıyor lakin benim romanımın lisanı düz ve sade Tahminen yalnızca Bewran ın lisanında bir farklılık var ki bu da doğal zira o kendi topraklarının kendi inancının his lisanıyla anlatıyor her şeyi
Ceren Babam nereden kimden o du nc almıs tı aradıg ı lisanı Neden bu kadar saplanmıs tı bu lisan sorununa O du llu u nlu otuzdan fazla lisana c evrilmis müellif neden ihtiyac duymus tu yesyeni bir lisana diye soruyor Ben de buradan hareketle şunu sormak istiyorum Yeni edebiyat lisanını vasatı aşma isteğini yeni sesi bulmak usta bir müellif için mi daha kıymetli yoksa daha yeni genç bir müellif için mi
Önemliden çok hangisi başarabilir diye sormamız gerek tahminen Yeni bir ses yeni bir edebiyat lisanı zorlamayla bulunamaz bulduğunuzu sandığınızda iğreti kalır ödünç dil olur romanda da anlatıldığı üzere Genç muharrir o lisana baştan sahipse ki bizim edebiyatımızda bu türlü genç müellifler var bu onun avantajıdır Öte yandan kendi yazdıklarını hamasetle irdeleyen edebiyatı ciddiye alan her usta muharrir da kendini aşmak ister Lakin diğerlerinin yapıtlarına diğerlerinin kurduğu lisana öykünerek değil kendi usulünü mükemmelleştirmeye çalışarak
Yazar kimdir kıssayı anlatan mı kaleme alan mı sorusu beni oldukça düşündürdü Bu romanın muharriri Oya Baydar ne düşünüyor
Bana nazaran kıssa yani anlatı ile yazı yani lisan bir bütündür Diğerlerinin kıssalarını de yazabilirsiniz kuşkusuz Binlerce yıldır muharrirler birbirlerinden de kendilerine anlatılanlardan da yararlanmışlardır Aslında tek ve ana mevzu insanın trajik macerası değil midir Sorun kıssayı içselleştirip kendi kalıbına döküp kendi lisanıyla anlatabilmekte
‘SIRADAN OKUR KOLAYI TALEP EDER VE VASAT EDEBİYATI DESTEKLER’
Çoksatar vasat muharrir olmak veya saf edebiyat yazıp az satmak Yalnızca iki seçenek mi var
Bunlar iki uç durum Dünya edebiyatında da bizde de vasat üstü olup da çok satan uygun muharrirler var kuşkusuz Ancak sıradan okur kolayı talep eder ve medya reklam dayanağıyla köpürtülmüş vasat edebiyatı besler Saf edebiyat yazıp az satmak kimi müellifler için bir tercihtir Bazıları de okur kitlesinin kolaycılığına ve edebiyat pazarının işleyişine takılır güzel edebiyatlarına geniş okur kitlesi bulamazlar Ortada bir durum da var çoksatar değilsinizdir ancak âlâ edebiyat talep eden bir okur kitleniz vardır Ya da kült yazarsınızdır Herkes çok okunmak çok satmak ister fakat ben kendi hesabıma benim sözümü anlayan farkındalık yaratabildiğim duygudaş bir okur kitlesini tercih ederim
Sizce bu roman ve bu romanın ele aldığı husus ve sıkıntılar edebiyat yayın dünyasını kızdırır mı
Bilmem ki Lakin bence edebiyat yayın dünyası romanda lisana getirmeye çalıştığım meselelerin farkında Asıl anlatmak istediğim her alanda olduğu üzere edebiyat alanında da eşitsizliğin varlığı Şöyle anlatayım Mesela siz benimle bir söyleşi yapıyorsunuz bir mecrada yayımlanacak tanıtılacak ancak tahminen daha pahalı bir metinden hiçbir yerde kelam edilmeyecek gün ışığına çıkamayacak Tersine kıymetsiz sabun köpüğü bir kitap bir roman ve müellifi ardındaki yayınevi ve medya takviyesiyle öne çıkarılacak parlatılacak Bu durum beni kendi adıma değil gölgede bırakılanlar ismine rahatsız ediyor Yapılacak da bir şey yok biliyorum
Peki bu romandan yolun başındaki genç müelliflere ne kalmalı
Öncelikle müellif olarak ünlenmek tanınmak için değil kendi hayatlarına mana kazandırmak için yazmaları Sait Faik in yazmasam delirecektim hissini içlerinde hissediyorlarsa yazmayı sürdürmeleri Bir de telaşlı olmadan ancak sebatla ısrarla kendi özgün üsluplarını lisanlarını inşa etmeleri Metin dışı takviyelere kendilerini medyada toplumsal medyada sergilemeye değil metinlerine güvenmeleri