Gecikmeye Övgü: Zamana karşı mücadele

Günümüzün neoliberal kapitalist sistemi bize gel uykundan çalarak gel hasta olsan da sağlıklı olsan da Bursa escort gel sabah erkenden hatta hafta sonu ve geceleri de gel diyor Sistem dinlenmiyor uyumuyor dinlenmeye fırsat vermiyor uyutmuyor Velhasıl hepimizi daima uyararak vaktimizden çalıyor Daha doğrusu vaktimizi satın alıyor Her Antalya escort bayan şeyin ve her işin hızla olmasını ve halledilmesini istiyor Çabuk olgunlaşmayı eldeki işi çabuk bitirmeyi süratle öğrenmeyi ve birebir süratle yaşamayı da Pekala kendimize ilişkin vakit var mı Büsbütün kendimize escort Manavgat ilişkin bir ömür Bunlar ufak problemler Sistemin çarkına girince bunları düşünmeye pek fırsat kalmıyor esasen Üstelik zamansızlığın yaşı küçüldü artık çocukken öğreniyoruz bu işleyişi Şu ortalar kimsenin vakti yok

Héléne L Heuillet vakit darlığından da vaktin kendisinden de şikâyet ettiğimiz akışa ağırlaştığı ‘Gecikmeye Övgü’de tükenen ve boşluk kaldırmayan vakte karşı verdiğimiz çabayı çektiğimiz zaman açlığını geç kalmışlıkları ve sabırsızlıkları çözümlüyor

BAŞKASININ VAKTİNİ HESABA KATMAMAK

Artık 7 24 çalışan bir zihnimiz neredeyse hiç durmayan bir hayatımız ve asla geç kalmamamız gereken işlerimiz var Son derece pahalı olan sürat ve vakit kendimize vakit ayırmayı engellediği üzere hayatı ıskalamak değerine daima bir şeylerin peşinden koşmaya zorluyor bizi Artık yeni problemlerimiz var L Heuillet ye nazaran Geç kalmak tam bir saplantıya dönüştü O denli ki her şey bizi erkenciliğe sürüklüyor Günümüzde çocuklar bile çocukluktan çıkmak için çabuk etmeli süratli gitmeli okumayı süratlice öğrenmeli süratlice temel bilgilere hâkim olmalı oradan oraya süratli gitmeli Erken gelişen bir çocuk sahibi olmak bütün ebeveynlerin hayali Lakin yaygınlaşan erken gelişmişlik giderek daha sık görülen erken ergenlik ve erken menopoz olarak da kendini gösterdiğinde oturup ağlıyoruz Yeni nesiller iletisi aldı Yetişkinliklerini 30 ila 45 yaş ortasında yaşamalılar Bunun öncesinde yaşamak ve çalışmak bir aile kurmak ve terfi etmek için gereğince tecrübeleri yok Sonrasında ise ıskartaya çıkarılmanın birinci işaretleri belirir Gecikenin vay hâline Geri kalan her vakit anormal olarak görülür

Zamanı satın almak ya da vakte el koymak çağımızın sıradanlıklarından Her şeyin erkenden ve süratle olmasını istemenin bunda hissesi büyük elbette L Heuillet ye nazaran bugün bir kabalık da doğuruyor bu durum başkasının vaktini hesaba katmıyor ve ötekinin zamansal farklılığına gözümüzü kapatıyoruz Kelam konusu durumlara ya da işleyişe başkaldırının yolu ise müellifin sözüyle geç kalmaktan geçiyor

Nicelikler dünyasında hesap yapar ya da gelir gider çetelesi fiyat üzere vakti yönetmeye çalışmak kısa vadede işe yarasa da kişiyi yoruyor Bu durumu gecikmeyi erteleme ve kişinin kendi zamansallığına kavuşmasını engelleme diye yorumlayan L Heuillet gecikmenin öbür yararlarını da sıralıyor Gecikme bizi kendimizden ve teknolojinin beslediği kendi kendine kâfi olamama yanılsamasından çekip çıkarır Bizi konuşmaya istemeye yardım kabul etmeye zorlar Birisine sadece meskeninde değil kendi vaktinde da yer açmayı kabul eden ötekinin konukseverliğiyle müsabaka fırsatını verir Gecikme konukseverliğin belirtisi olabilir Gecikme öteki deyişle bir direniş stratejisi olabilir Vaktim yok demek baskı altındaki birinin felaket çığlığından farklı bir tabir yoludur Gecikme hakkı direniş hakkı kadar tuhaf ve bir o kadar gereklidir Gecikerek kendimizi ertelemeye bir son verebiliriz Geciktiğimizde her şeyin geçicileştiği o anda süreyi yine hissetmeye başlayabiliriz Tansiyon içinde yaşansa da gecikme tecrübesi bizi vaktin direncini hesaba katmaya zorlar

KİŞİNİN KENDİSİNE YABANCILAŞMA SÜREÇLERİ

Performans çağında vakit kaybetmek ne kadar berbatsa vakit kazanmak ya da ondan tasarruf etmek o kadar âlâ bir şey Benzeri bir durum kişinin kendine vakit ayırması ve vaktini işverenine vakfetmesi ayrımında da geçerli Zaman yaratmayı amaçlayan geçersiz hedonizm aslında şahsen vakti savuşturmayı maksatlar zira vaktin önüne geçmeye başladığımızda cehennemi bir yarış bizi bekler hızlanmak gitgide hızlanmak gerekir diyor L Heuillet Vakit kazanmanın zahmetten kurtulma ya da sıyrılma manasına geldiğini belirtiyor Zira daima daha fazlasını istemek ve yapmak gecikmeyi kişinin kendine vakit ayırmasını ve zahmeti ötelemek demek yaratıcılık makyajı altında kişinin tüketilmesine dayanan sistemi sağlıklı biçimde işletmek ve aslında işbirliği sağlanıp sömürülen kişinin vaktini denetlemek demek Yaratıcılık performans ve esnek çalışma üzere afili tabirler de buradan doğuyor işte

İçgüdülerle ve dileklerle ilerleyen hızlandırılmış hayat bir başka deyişle sistem kelam konusu kavramlarla ve aksiyonlarla yol alırken şahsî öznel vakti ve gecikmeyi oyun dışına itiyor Bu türlü bir hayatta deadline lar burn out lar öfke nöbetleri ve gerilimler kol geziyor Sonunda kişi emeğine vakte ve kendisine yabancılaşıyor âdeta bir kara roman hâlini alan bu durumda uykusuzluk had safhaya ulaşıyor ve daima tetikte olması gerektiğini hissediyor Münasebetiyle devamlı irtibat hâlinde olmak akışı yakalamak ve olup bitene çabucak yetişmek için gecikmeyi ötelemek hatta uykudan bile çalmak gerekiyor

L Heuillet uykusuz insanın vakitle gayretini ve yarışını tasvir ederken günbegün ağırlaşan bir yorgunluğu hatırlatıyor kişinin bu türlü bir ortamda kendisini gözetleme ve kendine düzgün bakma zorunluluğunu anımsatıp performans toplumunda kişi bilmeden transhümanist olur diyor Onun uykuya pek ihtiyacı olmadığı söylenir Yorgunluğu dinlenip atamadığı o tuhaf yorgunluğu inkâr edilir

Çağımızın insanı için kalan tek boş alan can kasveti müellife nazaran bunu yenilikler sunan ve bizi kendimize getiren hepimizi diğer bir sahneye atan gecikmeyle aşabiliriz Gecikme bireye günlük ömrüyle yüzleşme imkanı verir ve onu öznel vaktiyle insani olan pek çok şeyle tekrar buluşturur Üstelik gecikme müellifin deyişiyle kişinin kendisine ve dünyaya erişimine kapı açan yegâne süre hâline geliyor Gecikme insanı salt çalışan hayvan olmaktan ve kelam konusu durumun doğurduğu saf esaretten kurtarıyor hiç değilse bunların farkına varmasını sağlıyor Dahası var Gecikme sayesinde bir hayattan daha fazlasına sahip oluruz Gecikme bugün hayatın bedelini kavramayı sağlayan herkesin erişimindeki o başka yerdir Hayata öteki boyutunu kazandırır o boyut olmazsa rastgele bir şeyi hissetmek mümkün değildir Gecikme öteye öteki yere açılan bir vakit eğidir Gecikmenin sıklıkla mazeret fonksiyonu görmesi hiç de şaşırtan değil Gecikme her şeyden evvel mazerettir sözcüğün Latince kökenine alius en yakın manada başka yerdedir Hayatın bedeli diğer yerde olabilme yeteneğine bağlıdır Bununla birlikte geç kalmak kısa müddetliğine başka yerde olmaktır

L Heuillet gecikmeyi bozguncu diye nitelerken bireye sevinç ve sevinç verdiğini söylüyor Üstelik geç kalma korkusunu yenmede bize yardımcı olabileceğini de hatırlatıp gecikme süreyi hissettirir gerçeğe tekrar kavuşturur derken gecikmeyi ömrü daha âlâ anlamanın yollarından biri olarak görüyor

Gecikmeye Övgü Héléne L Heuillet Çeviren Şehsuvar Aktaş Yapı Kredi Yayınları 104 s