Metin Yoksu
Danıştay, Batman Barosu’nun kolluk kuvvetlerinin arama yetkisini genişleten İçişleri Bakanlığı’nın “Adli ve Tedbire Arama Yönetmeliği”nin birtakım unsurlarına karşı açtığı davada, ‘Anayasal hak ihlali’ gerekçesiyle kısmi iptal kararı verdi.
Batman Barosu, yönetmeliğin ‘yazılı buyruğu sonradan hazırlanmak üzere, kolluğa üst, araç ve aracın görünmeyen yerlerinde arama yetkisi’ veren hususlarına itiraz etmişti.
Başvuruyu karara bağlayan Danıştay 10’uncu Dairesi’nin münasebetinde, “Kişinin üstü ve eşyası ile aracının dışarıdan bakıldığında içerisi görünmeyen kısımlarının aranması; İçişleri Bakanlığı tarafından belirlenecek asıllar dâhilinde mülki amirin görevlendireceği kolluk amirinin yazılı, ivedi hâllerde sonradan yazıyla teyit edilmek üzere kelamlı buyruğuyla yapılabilir” sözleri kullanıldı.
Gerekçede, yönetmeliğin ilgili kısmının Anayasa’nın 20’nci hususunun ihlali olduğuna ve arama yetkisinin yalnızca mahkeme kararı ile olabileceği belirtilerek şunları kaydedildi:
“Yönetmelikte hâkim kararı olmaksızın arama yapılmasına imkân tanınmaktadır. Anayasa’nın 20. unsurunun anılan kararı açık olup gecikmesinde sakınca bulunan bir hâl olmaksızın tarzına uygun verilmiş hâkim kararı dışında öbür bir merciin kararıyla arama yapılması mümkün değildir. Münasebetiyle kural, bu istikametiyle Anayasa’nın 20. hususuyla çelişmektedir.
Kuralda, çabuk hâllerde sonradan yazıyla teyit edilmek üzere mülki amirin belirleyeceği kolluk amirinin kelamlı buyruğuyla de arama yapılabileceği belirtilmektedir. Anayasa’nın 20. hususunun anılan kararı uyarınca gecikmesinde sakınca bulunan hâllerde dahi kanunla yetkili kılınmış merciin yazılı buyruğu bulunmadıkça arama yapılması mümkün değildir. Hasebiyle kural bu tarafıyla de Anayasa’nın 20. unsurunu ihlal etmektedir. Açıklanan nedenlerle kural, Anayasa’nın 20. unsuruna alışılmamıştır. İptali gerekir.”
‘UYGULANMAMASI GEREKİYOR’
Batman Barosu Lideri avukat Erkan Şenses, kararın 23 Kasım 2021 tarihinde verildiğini kendilerine ise yeni bildirim yapıldığını söyledi. Mevcut yönetmelikte İçişleri Bakanlığı tarafından belirlenen asıllar dâhilinde mülki amirin görevlendirdiği kolluk amirinin yazılı buyruğuna bırakıldığını lisana getiren Şenses “Gecikmesinde sakınca bulunmayan hâllerde de hâkim kararı olmaksızın arama yapılmasına imkân tanınmaktaydı. Yönetmelikte, çabuk hâllerde sonradan yazıyla teyit edilmek üzere mülki amirin belirleyeceği kolluk amirinin kelamlı buyruğuyla de arama yapılabileceği belirtilmekteydi. Anayasa’nın 20. unsuruyla korunan özel hayatın saklılığı hakkına ölçüsüz bir müdahale olan anılan yönetmelik kararının iptal edilmesiyle Anayasa’ya terslik hali Danıştay tarafından düzeltilmiştir. Danıştay kararının Bakanlıklara bildiri edilmesi sonrası yönetmeliğin iptal edilen bu kararının artık uygulanmaması gerekiyor” değerlendirmesinde bulundu.
